grudzień 2023 | Muzyka jezuicka z Nowego Świata

Przed nami koncert pt „Muzyka jezuicka z Nowego Świata”. Zaprezentujemy w nim wybór utworów pochodzących z tzw. redukcji jezuickich, czyli wielkich ośrodków misyjnych zorganizowanych w formie gospodarstw zamkniętych, opartych na zasadach podobnych wspólnotom pierwszych chrześcijan. Zarządzane przez jezuitów i Indian Guarani, stanowiły wspólnotę własności, opartą na zasadzie podziału pracy, z powszechnym dostępem do edukacji. Redukcje jezuickie wytworzyły własną tradycję muzyczną, która nie tylko stanowiła skuteczną oręż ewangelizacji, ale również formę ekspresji wrażliwości rdzennych mieszkańców Ameryki na sztukę importowaną ze Starego Kontynentu.

Większość utworów w naszym programie pochodzi ze zbioru organowego z 1746 roku odnalezionego w Redukcji San Rafael w Boliwii. Znajdują się w nim kompozycje anonimowe, przypisywane jezuickim kompozytorom Domenico Zipoli oraz Martinowi Schmid. Bogaty wybór utworów we wspomnianym zbiorze obejmuje zarówno muzykę do użytku kościelnego, jak też utwory świeckie. Odnajdujemy tu transkrypcje i uproszczone aranżacje pojedynczych części z sonat Archangelo Corellego, ale również egzotycznie brzmiące tytuły które wydają się być rodem z Nowego Świata, jak: Florida, Africa, czy Cometa.

Twórczość kompozytorska z misji jezuickich zdeterminowana była na pracę niezwykle płodną, a zarazem znajdującą się pod presją licznych misjonarskich zadań. Tymczasem zapotrzebowanie na utwory liturgiczne było ogromne, albowiem zwyczajem było pisanie nowej muzyki w rytmie kalendarza liturgicznego. Odnaleziono zatem wielką liczbę kompozycji anonimowych przypisywanych wyżej wymienionym kompozytorom. Niechętnie podpisywali swoje dzieła, ponieważ habit i powołanie misyjne zmieniało priorytety ich twórczości. Nie była to już sztuka dla popisu wirtuozerii i sławy, ale dla ludu i dla Kościoła.

A jednak kompozytorska twórczość misyjna pozostaje pełna wdzięku i spontaniczności, czego pragniemy dowieść propozycją naszego koncertu.
Utwory ze zbioru organowego zostały przez nas zaadaptowane na instrumenty barokowe: skrzypce i realizację basso continuo, z dodatkiem drobnych instrumentów-niespodzianek, które w naszej intencji dodadzą nieco świeżości, a tak w przypadku dźwięku ptaków, przywołają niezwykłą miłość co natury rdzennych mieszkańców Ameryki.

Repertuar m.in.:

Jesu dulcis memoria

Tibi Christe

Te deprecamur

Pange Lingua

Preambulum

Cometa

Florida

Minue IV Tono

Pastorale

Joseph

Wykonawcy:

Anna Werecka, Anna Krysztofiak, zespół muzyki dawnej „Fiori di San Francesco” w składzie: Anna Śliwa, Agnieszka Świątkowska, Joanna Cyrulik, Piotr Młynarczyk