grudzień 2023 | Muzyka jezuicka z Nowego Świata

Przed nami koncert pt „Muzyka jezuicka z Nowego Świata”. Zaprezentujemy w nim wybór utworów pochodzących z tzw. redukcji jezuickich, czyli wielkich ośrodków misyjnych zorganizowanych w formie gospodarstw zamkniętych, opartych na zasadach podobnych wspólnotom pierwszych chrześcijan. Zarządzane przez jezuitów i Indian Guarani, stanowiły wspólnotę własności, opartą na zasadzie podziału pracy, z powszechnym dostępem do edukacji. Redukcje jezuickie wytworzyły własną tradycję muzyczną, która nie tylko stanowiła skuteczną oręż ewangelizacji, ale również formę ekspresji wrażliwości rdzennych mieszkańców Ameryki na sztukę importowaną ze Starego Kontynentu.

Większość utworów w naszym programie pochodzi ze zbioru organowego z 1746 roku odnalezionego w Redukcji San Rafael w Boliwii. Znajdują się w nim kompozycje anonimowe, przypisywane jezuickim kompozytorom Domenico Zipoli oraz Martinowi Schmid. Bogaty wybór utworów we wspomnianym zbiorze obejmuje zarówno muzykę do użytku kościelnego, jak też utwory świeckie. Odnajdujemy tu transkrypcje i uproszczone aranżacje pojedynczych części z sonat Archangelo Corellego, ale również egzotycznie brzmiące tytuły które wydają się być rodem z Nowego Świata, jak: Florida, Africa, czy Cometa.

Twórczość kompozytorska z misji jezuickich zdeterminowana była na pracę niezwykle płodną, a zarazem znajdującą się pod presją licznych misjonarskich zadań. Tymczasem zapotrzebowanie na utwory liturgiczne było ogromne, albowiem zwyczajem było pisanie nowej muzyki w rytmie kalendarza liturgicznego. Odnaleziono zatem wielką liczbę kompozycji anonimowych przypisywanych wyżej wymienionym kompozytorom. Niechętnie podpisywali swoje dzieła, ponieważ habit i powołanie misyjne zmieniało priorytety ich twórczości. Nie była to już sztuka dla popisu wirtuozerii i sławy, ale dla ludu i dla Kościoła.

A jednak kompozytorska twórczość misyjna pozostaje pełna wdzięku i spontaniczności, czego pragniemy dowieść propozycją naszego koncertu.
Utwory ze zbioru organowego zostały przez nas zaadaptowane na instrumenty barokowe: skrzypce i realizację basso continuo, z dodatkiem drobnych instrumentów-niespodzianek, które w naszej intencji dodadzą nieco świeżości, a tak w przypadku dźwięku ptaków, przywołają niezwykłą miłość co natury rdzennych mieszkańców Ameryki.

Repertuar m.in.:

Jesu dulcis memoria

Tibi Christe

Te deprecamur

Pange Lingua

Preambulum

Cometa

Florida

Minue IV Tono

Pastorale

Joseph

Wykonawcy:

Anna Werecka, Anna Krysztofiak, zespół muzyki dawnej „Fiori di San Francesco” w składzie: Anna Śliwa, Agnieszka Świątkowska, Joanna Cyrulik, Piotr Młynarczyk

Anna Werecka-Gryć jest absolwentką Akademii Muzycznej w Łodzi w klasie prof. Grażyny Krajewskiej-Ambroziak. W roku 2008 uzyskała dyplom z wyróżnieniem. Obecnie jest pracownikiem macierzystej uczelni i współpracuje z wrocławską Akademią Muzyczną. Była uczestniczką licznych kursów wokalnych u takich profesorów, jak: Luciana Serra, Mirella Freni, Paul Esswood, Ugo Benelli, Mireille Alcantara.

Debiutowała w Teatrze Wielkim w Łodzi partią Amastris w studenckiej premierze opery Serse Georga Friedricha Haendla. Rok później zagrała rolę Cherubina w Le Nozze di Figaro Wolfganga Amadeusa Mozarta. W 2012 roku zdobyła nagrodę dla najlepszego mezzosopranu podczas 2° Concorso Internazionale di Canto Lirico „Franca Mattiucci” w Canelli (Włochy).

Jej repertuar obejmuje liczne partie operowe począwszy od dzieł Claudio Monteverdiego, poprzez partie z oper Georga Friedricha Haendla, Wolfganga Amadeusa Mozarta oraz Gioacchino Rossiniego. W grudniu 2009 roku wykreowała partię tytułową w operze Giulio Cesare in Egitto Georga Friedricha Haendla pod kierownictwem muzycznym Paula Esswooda. W 2011 roku wzięła udział w międzynarodowym tournée koncertowym, śpiewając partię altową w Mszy h-moll Johanna Sebastiana Bacha pod dyrekcją Sigiswalda Kuijkena w ramach L’Académie baroque européenne d’Ambronay. W 2012 roku zaśpiewała partię Angeliny w operze La Cenerentola Gioacchino Rossiniego podczas Festiwalu Operowego w San Remo we Włoszech. Latem 2013 roku wykreowała rolę Rozyny (Il Barbiere di Siviglia) podczas festiwalu OpernAir Gars w Gar sam Kamp (Austria).

Współpracuje z cenionymi dyrygentami, takimi jak: Alberto Zedda, Paul McCreesh, Sigiswald Kuijken, Paul Esswood, Angelo Guaragna, Cristian Orosanu. Brała udział w wielu festiwalach. Były to m.in. Festival d’Ambronay, Pavia Barocca, Festival International Toulouse les Orgues, Wratislavia Cantans, Musica Moderna. Dokonywała nagrań dla Telewizji MEZZO, firmy fonograficznej DUX, TVP Łódź, Radia Łódź i innych rozgłośni lokalnych.

dr Anna Werecka-Gryć – Akademia Muzyczna im. Karola Lipińskiego we Wrocławiu

Anna Werecka – profil youtube

Anna Krysztofiak jest artystką Chóru Filharmonii Łódzkiej, multiinstrumentalistką w zakresie instrumentów dawnych i orientalnych, mgr historii sztuki. Wykonuje muzykę tradycyjną na szeregu instrumentów cazjatyckich, a także w tradycyjnej technice wokalnej. Jest najprawdopodobniej jedyną Europejką, która w stałym repertuarze wykonuje utwory nanguan w konserwatywnej stylistyce, co zostało docenione przez etnomuzykologów i sinologów obecnych na międzynarodowej konferencji CHIME w Lizbonie, w 2018 roku. Kształciła się indywidualnie i na kursach mistrzowskich m.in. u Olgi Pasiecznik, Nicolasa Parle, Marka Caudle, Marka Toporowskiego, Kyoko Kubota, Lin Po Chi, Abdou Ouardi, oraz u innych nauczycieli w Brukseli, Safi, Quanzhou i Tajpej. Odbywała praktykę w budownictwie organowym w pracowni organmistrzowskiej Manufacture d’Orgue de Bruxelles Patrick Collon. Przez rok pełniła funkcję organisty parafii polskiej przy kościele Notre Dame de la Chapelle w Brukseli. Anna Krysztofiak została nagrodzona stypendiami artystycznymi i naukowymi, w tym także stypendium Taiwan Fellowship, w klasie muzyki nanguan, wydziału muzyki tradycyjnej w Taipei National University of the Arts, pod kierunkiem prof. Lin Po Chi. W latach 2015-2017 była dyrektorem artystycznym Festiwalu „Muzyka w Ogrodzie
Chińskim” w Łazienkach Królewskich w Warszawie, a festiwal ten był jej autorskim projektem. W jej dorobku znajdują się koncerty w kraju i za granicą (Czechy, Belgia, Luksemburg, Tajwan, Maroko). Jest aktywną realizatorką przedsięwzięć muzycznych i edukacyjnych. Zrealizowała szereg artystycznych grantów Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego o charakterze edukacyjnym i popularyzatorskim. Muzyką na instrumentach chińskich i japońskich uświetniała wizyty dyplomatyczne gości z Dalekiego Wschodu: księżnej Hisako Takamady, prezydenta Chin Xi Jinpinga, ministra obrony Chin Wanquan Changa, wiceministra kultury Chińskiej Republiki Ludowej Xiang Zhaoluna, i innych. Od 2019 roku współpracuje z festiwalem „Słowo i muzyka u jezuitów”, jako wykonawca i kierownik artystyczny koncertów towarzyszących.

Anna Krysztofiak – profil Facebook

Anna Krysztofiak – YouTube

Joanna Cyrulik
Jest absolwentką Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi w klasie klawesynu prof. dr hab. Ewy Piaseckiej i basso continuo u dr hab. Ewy Mrowcy, a także organów w klasie prof. dr hab. Ireny Wisełki-Cieślar i mgra Karola Hilla. Brała udział w kursach mistrzowskich prowadzonych przez wybitnych klawesynistów i organistów, takich jak: Nicholas Parle, Jesper Bøje Christensen, Tineke Streenbrink, Benjamin Bayl, Wolfgang Zerer, François Espinasse, Martin Sander. Wraz z zespołem Cordatus zdobyła I nagrodę na Forum Kameralnym Muzyki Dawnej w Poznaniu (2015). W swoim dorobku artystycznym ma udział w licznych koncertach i festiwalach, zarówno jako solistka, jak i kameralistka, występy w „Kapeli Jasnogórskiej” w koncertach z muzyką zachowaną w jasnogórskim archiwum oraz udział w nagraniach płytowych z serii Jasnogórska Muzyka Dawna. Musica Claromontana (partie basso continuo) w religijnych dziełach Józefa Elsnera. Obecnie pracuje jako asystent w Katedrze Klawesynu i Muzyki Dawnej Akademii Muzycznej w Łodzi.

Akademia Muzyczna w Łodzi – CYRULIK Joanna (lodz.pl)

(1) Joanna Cyrulik | Facebook

Piotr Młynarczyk
Ukończył Państwową Szkołę Muzyczną w Częstochowie w klasie wiolonczeli Siergieja Rysanova. W 2009 roku rozpoczął studia w klasie violi da gamba Kazimierza Pyzika w Akademii Muzycznej im. I. J. Paderewskiego w Poznaniu. W 2015 roku ukończył studia magisterskie w Akademii Muzycznej im. G. i K. Bacewiczów w Łodzi w klasie violi da gamba Justyny Krusz. Współpracuje z czołowymi polskimi zespołami wykonującymi muzykę dawną w nurcie historycznie poinformowanym. Wziął udział w nagraniu płyty zespołu Filatura di Musica -Canzony znane i nieznane – nominowanej do nagrody Fryderyk (2021). Z tym samym zespołem został tym roku laureatem międzynarodowego konkursu „Muzyczne Orły”. Obok działalności koncertowej w charakterze solisty i kameralisty jest masażystą, hobbystycznie zajmuje się stolarstwem, lutnictwem i rysunkiem satyrycznym, a jego ulubionym gatunkiem filmowym jest horror.

Anna Śliwa
Skrzypaczka o wielostronnych zainteresowaniach, pasjonatka edukacji muzycznej najmłodszych dzieci. Jest absolwentką Wydziału Instrumentalnego Akademii Muzycznej w Krakowie w zakresie skrzypiec współczesnych i skrzypiec barokowych. Specjalizuje się w solowym i kameralnym repertuarze dzieł muzyki dawnej, a także w improwizowanym wykonawstwie zabytków muzyki przedrenesansowej i etnicznej. Wraz z zespołem Camerata Cracovia dokonała polskiego prawykonania nowo odkrytych utworów polsko-niemieckiego kompozytora z XVII w., Henryka Doebeliusa. W repertuarze muzyki dawnej wykorzystuje altówkę i skrzypce barokowe, lirę da braccio, violę d’amore, fidel i pochette. Współpracowała z większością polskich zespołów muzyki dawnej, np. Ars Cantus, Concerto Polacco, Il Tempo, a także z austriackim zespołem Pandolfis Consort Wien.

Od 2007 r. kieruje zespołem instrumentów historycznych Intrada, współdziałającym ściśle z Baletem Dworskim Cracovia Danza, wykonującym głównie muzykę związaną z tańcem i innymi formami przedstawień scenicznych. Pracowała jako skrzypaczka w zespole Capella Cracoviensis (1992 – 1995) i altowiolistka w Zespole Instrumentów Dawnych Musicae Antique Collegium Varsoviense Warszawskiej Opery Kameralnej (2001 – 2004). Brała udział w licznych nagraniach płytowych oraz w prestiżowych festiwalach, m. in. Europäisches Musikfest Stuttgart, Arte Sintesi Enschede, Wratislavia Cantans, Festiwal van Vlaanderen Brugge, Międzynarodowy Festiwal Muzyki Współczesnej Warszawska Jesień, występowała na Expo 2003 i podczas Roku Polskiego w Paryżu.

Osobnym nurtem jej działalności jest pedagogika skrzypcowa. Prowadzi klasę skrzypiec w Zespole Państwowych Szkół Muzycznych im. Mieczysława Karłowicza w Krakowie oraz klasę skrzypiec barokowych w Szkole Muzycznej II st. im. Bronisława Rutkowskiego w Krakowie.

Agnieszka Świątkowska
Jest absolwentką Conservatorium van Amsterdam (skrzypce barokowe i altówka barokowa w klasie prof. Lucy van Dael (2010)) oraz Akademii Muzycznej w Gdańsku (skrzypce współczesne klasa prof. M. Skorupy 2003), pedagogiem, dr. hab. Akademii Muzycznej im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie.

Agnieszka Świątkowska jest laureatką prestiżowych konkursów muzyki dawnej takich jak: Telemann Chamber Music Competition (3. Nagroda) w Magdeburgu, Niemcy (2007) a także Van Wassenaer Chamber Music Competition w Amsterdamie (3. nagroda), Holandia (2011). Otrzymała stypendia Prezydenta Miasta Gdańska (2003), I Giovanni dell’ Academia Montis Regalis (2008), Orchestra of the Age of the Enlightenment (2010).

Występuje z koncertami w Polsce, Francji, Niemczech, Holandii, Anglii, Włoszech, Szwajcarii, Gruzji, Hiszpanii, Wenezueli z repertuarem solowym, kameralnym i orkiestrowym. Pojawiała się na scenach współpracując z takimi zespołami jak: Orchestra of the Age of the Enlightenment (dyr. V.Jurowski, B. Labadie), Academia Montis Regalis (dyr. A. de Marchi), Holland Baroque Society, Capella Cracoviensis (dyr. J. T. Adamus, C. Rousset, P. Goodwin, A.Parrot), Barok Opera Amsterdam, Opera2day, Orquesta Barroca Juvenil Simón Bolivar (dyr. A. Bernardini), {oh!} Orkiestra Historyczna, Die Kölner Akademie. Brała również udział w wielu kursach mistrzowskich pod kierunkiem takich artystów jak: Enrico Onofri, Rachel Podger, Amandine Beyer, Alessandro Tampieri, Luigi Mangiocavallo, Alfredo Bernardini a od roku 2011 sama zaczęła prowadzić kursy mistrzowskie w Gruzji (Tbilisi), Wenezueli (Festival Decus Mundi Caracas) i Świdnicy (Festiwal Bachowski, Akademia Bachowska). Dokonała nagrań orkiestrowych dla firm fonograficznych Hyperion, Pan Classics, BIS Classics oraz Iteratio.

Od roku 2017 na stałe zwiazana jest z Capellą Cracoviensis, prowadzi także klasę skrzypiec barokowych na Akademii Muzycznej w Krakowie.

dr hab. Agnieszka Świątkowska – skrzypce barokowe – Akademia Muzyczna im. Krzysztofa Pendereckiego w Krakowie
Estravaganza – PrePedia, wolna encyklopedia